برآورد ترکیب‌پذیری و عمل ژن در برخی صفات زراعی لاین های آفتابگردان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمانشاه، ایران

3 استادیار گروه بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

چکیده

به‌منظور تهیه هیبریدهای جدید و ارزیابی ترکیب‌پذیری برخی لاین­های نر عقیم و لاین­های بازگردان باروری آفتابگردان، تعداد 32 دورگ آفتابگردان حاصل از تلاقی چهار لاین بازگردان باروری با هشت لاین نر عقیم سیتوپلاسمی در سال زراعی92-91 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام‌آباد غرب مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که دورگ­های CMS19×R217، CMS1221/1×R137 و CMS19×R137 به‌ترتیب با 7008، 5545 و 5526 کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین عملکرد دانه بودند. هیبرید فرخ (شاهد) با 5412 کیلوگرم در هکتار از نظر عملکرد دانه در رتبه چهارم قرار گرفت. تجزیه واریانس ترکیب­پذیری نشان داد که اثر لاین­های نر عقیم که برآوردی از ترکیب‌پذیری عمومی می­باشد و اثر متقابل لاین × تستر که نشان‌دهنده اثرات قابلیت ترکیب­پذیری خصوصی می­باشد برای عملکرد دانه معنی­دار بود. لاین­های بازگردان باروری R137 و R864 و لاین نر عقیم CMS19 دارای بیشترین ترکیب‌پذیری عمومی مثبت برای عملکرد دانه بودند. بیشترین ترکیب­پذیری خصوصی برای عملکرد دانه متعلق به دورگ­های CMS19×R217 وCMS 456/2× R217 بود. نتایج نشان داد که برای برخی صفات زراعی مهم همانند وزن هزاردانه و قطر طبق لاین­های بازگردان باروری نقش به مراتب بیشتری در کنترل ژنتیکی این صفات داشتند. برای عملکرد روغن، به‌عنوان یکی دیگر از صفات اصلاحی مهم در آفتابگردان، اثر لاین­های بازگردان باروری و لاین­های نر عقیم معنی­دار و اثر متقابل لاین× تستر غیر معنی­دار بود. برای عملکرد روغن دانه در بین لاین­های نر عقیم و بازگردان باروری، همانند عملکرد دانه، بیشترین ترکیب­پذیری عمومی مثبت متعلق به لاین نر عقیم CMS19 و لاین بازگردان باروری R-864 بود. دورگ CMS6030×RN-3 دارای بیشترین ترکیب­پذیری خصوصی مثبت برای عملکرد روغن بود. به‌طور کلی نتایج حاکی از نقش پر رنگ اثرات افزایشی در کنترل صفات مورد بررسی بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Estimation of combining ability and gene action in some agronomic traits in sunflower lines

نویسندگان [English]

  • Abbas Rezaizad 1
  • ParastoU Edalati 2
  • Ali Etminan 3
1 Assistant Professor of Agricultural and Horticultural Research, Kermanshah Agricultural Research and Training Center, Kermanshah Iran, Research Organization, Iran
2 Former M. Sc. Student of Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Islamic Azad University, Kermanshah Branch, Iran
3 Assistant Professor, Department of Biotechnology and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran
چکیده [English]

In order to production of new hybrids and study of combining ability in some sunflower inbred and restorer lines, 32 sunflower hybrids derived from crossing between 4 restorer lines and 8 CMS lines were evaluated in 2012-2013 cropping season in Agricultural Research Station of Islamabsd-e-Gharb. Results showed that hybrids CMS19×R217, CMS1221/1×R137 and CMS19×R137 had the highest seed yield with 7008, 5545 and 5526 kg/ha, respectively. Hybrid farokh (check) with 5412 kg/ha located in forth rank. Variance analysis of combining ability showed that CMS lines and Interaction effect between restorer and CMS lines were statistically significant for grain yield. Restorers R137 and R864 along with CMS19 had the highest positive general combining ability for grain yield. The highest specific combining ability of grain yield belonged to hybrids CMS19×R217 and CMS 456/2× R217.Results showed that restorer lines had a great contribution in genetic control of some important agronomic traits such as 1000 kernel weight and head diameter. For oil yield, CMS and restorer effects were statistically significant but Interaction effect between restorer and CMS lines was not significant. Similar to grain yield, Restorer R864 and CMS19 had the highest positive general combining ability for oil yield. The hybrid CMS6030×RN-3 had the highest specific combining ability for oil yield. Generally, results showed markedly role of additive effects in control of evaluated traits.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Additive effects
  • combining ability
  • dominant effects
  • tester

مراجع

  1. اندرخور س و رامئه و (1392) ارزیابی قابلیت ترکیب­پذیری و توارث­پذیری صفات کمی و کیفی لاین­های آفتابگردان (Helianthus annuus L.) در مازندران. پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی. 5 (11): 33-22.
  2. پورداد س، ملک حسینی ر و حاتم‌زاده ح (1392) بررسی ترکیب­پذیری عمومی رگه­های خویش‌آمیخته و میزان هتروزیس دورگ­های آفتابگردان در دو شرایط رطوبتی متفاوت. نشریه زراعت دیم ایران. 1(4): 104-83.
  3. حسن زاده ف، تورچی م، مقدم واحد م، اهری‌زاد س و غفاری م (1395) برآورد قابلیت ترکیب­پذیری و اثرهای ژنی صفات زراعی در تعدادی از لاین­های اینبرد آفتابگردان (Helianthus annuus L.). نشریه تولید و برآوری محصولات زراعی و باغی. 6(20): 108-97.
  4. رضایی زاد ع. و فرخی ا (1387) ترکیب­پذیری عمومی و خصوصی اینبردلاین­ها و لاین­های بازگردان باروری آفتابگردان. نهال و بذر. 24(1): 98-83.
  5. رضایی‌زاد ع و زارعی ا (1394) ترکیب­پذیری برخی لاین­های آفتابگردان ( Helianthus annuus L.) از نظر صفات مهم زراعی. مجله به‌نژادی نهال و بذر. 31(2): 306-293.
  6. سعیدی ق، رضایی ع، عباسی ع و فرخی ا (1388) مجله علوم گیاهان زراعی ایران. 40(2): 113-105.
  7. عارفی س، نبی‌پور ع و سمیع زاده ح (1394). ارزیابی ترکیب­پذیری لاین­های آفتابگردان از طریق تجزیه لاین در تستر در شرایط طبیعی و تنش خشکی. پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی. 15: 125-115.
  8. فرخی ا (1381) ترکیب­پذیری عمومی و اثرات ژنی لاین­های جدید بازگردان باروری در آفتابگردان. نهال و بذر. 18 (4): 486-470.
  9. Bajaj RK, Aujla KK and Chahal GS (1997) Combining ability studies in sunflower (Helianthus annuus L.). Crop improvement. 34: 141-146.
  10. Batten, GD (1998) Plant analysis using near infrared reflectance spectroscopy: potential and the limitations. Australian Journal of Experimental Agriculture. 38: 697–706.
  11. Comstock RE and Robinson HF (1952( Estimation of average dominance of genes in heterosis, Iowa state college Press, Ames: 494-516.
  12. Chigeza G, Mashingaidze K and Shanahan P (2014) Advanced cycle pedigree breeding in sunflower. II: Combining ability for oil yield it’s components. Euphytica. 19:183-195.
  13. Fick GN (1987) Sunflower. In: Rabbelen G, Doweny RK and Ashri AD (Eds), Oilcrops of the world. Mc. Grow Hill.
  14. Ghaffari M, Farrokhi I and Mirzapour M (2011) Combining ability and gene action for agronomic traits and oil content in sunflower (Helianthus annuus L.) using F1 hybrids. Crop Breeding Journal. 1(1): 73-84.
  15. Jocic S, Cvejic S, Ciric M, Hladni N, Miladinovic D, Miklic V and Radeka I (2012) Estimation of combining abilities in sunflower (Helianthus annuus L.). Proceedings 18th International Sunflower Conference, Plata and Balcare, Argentina.
  16. Kestloot JA, Heursel AJ, and Oawales FM (1985) Estimation of heritability and genetic variation in sunflower. Helia. 8: 17-20.
  17. Khan H, Rahman H, Ahmad H, Ali H, and Alam M (2008) Magnitude of combining ability of sunflower genotypes in different environments. Pakistanian Journal of Botany. 40 (1): 151-160.
  18. Hallauer AR and Miranda JB (1988) Quantitative genetic in maize breeding. Iowa State University. Press, Ames, Iowa, USA.
  19. Hladni N, MiklicV, Jocic S, Kraljevic-Balalic M and Skoric D (2014) Mode of inheritance and combining ability for plant height and head diameter in sunflower (Helianthus annuus L.). Genetika. 46 (1): 159-168.
  20. Hladni N, Terzic S, Miklic V, Jocic S, Kraljevic-Balalic M and Skoric D (2011) Gene effect, combining ability and heterosis in sunflower morphophysiological traits. Helia. 34 (55): 101-114.
  21. Hu j, Seiler G and Kolle C (2010) Genetics, genomics and breeding of sunflower. CRC Press, New York, USA.
  22. Laureti D, and Gatto AD (2001) General and specific combining ability in sunflower (Helianthus annuus L.). Helia. 24 (34):1-16.
  23. Machikowa T, Saetang C and Funpeng K (2011) General and Specific combining ability for quantitative characters in sunflower. Journal of Agricultural Science. 3(1): 75-84.
  24. Memon S, Baloch MJ, Baloch GM, Jatoi, WAJ (2015) Combining ability through line 3 tester analysis for phonological, seed yield, and oil traits in sunflower (Helianthus annuus L.). Euphytica. 204:199-209.
  25. Mihaljevic M (1988) Combining ability and heterosis in Helianthus annuus (wild). Proceedings 12th International Sunflower Conference Noisad, Yugoslavia.963-968.
  26. Nasreen S, Ishaque S, Khan MA, ud-din S and Gilani SM (2014) Combining ability analysis for seed proteins, oil content and fatty acids composition in sunflower (Helianthus annuus L.). Pakistan Journal of Agricultural Research. 27(3): 174-187.
  27. Patil R, Goud IS, Kulkarni V and Banakar C (2012) Combining ability and gene action studies for seed yield and its components in Sunflower (Helianthus annuus L.). Electronic Journal of Plant Breeding. 3(3): 861-867.
  28. Putt ED (1966) Heterosis, combining ability, and predicted synthetics from a diallel cross in sunflower. Canadian Journal of Plant Science. 46:50-67.
  29. Ortis L, Nestares G, Frutos E and Machado N (2005) Combining ability analysis for agronomic traits in sunflower (Helianthus annuus L.). Helia. 28(43): 125-134.
  30. Rathi SR, Nichal SS, Vaidya ER, Ratnaparkhi RD and Janjal SM (2016).Combining ability for yield contributing traits and oil content in sunflower (Helianthus annuus L.). International Journal of Tropical Agriculture. 34(4): 1043-1049.
  31. Sanchez DG, Baldini M, Charles DA and Vannozzi GP (1999) Genetic variances and heritability of sunflower traits associated with drought tolerance. Helia. 22(31): 23-34.
  32. Schneiter AA and Miller JF (1981) Description of sunflower growth stage. Crop Science. 21: 901-903.
  33. Singh RK and Chaudhary BD (1977) Biometrical Methods in Quantitative genetics Analysis. Kalyani Publisher, New Delhi. Ludhiana, 288 p.
  34. Skoric DS and Mohnar I (2000) General (GCA) and specific (SCA) combining abilities in sunflower. Proceeding 15th Sunflower conference,Toulose, Frence. 23-27.
  35. Tyagi AP (1988) Combining ability of yield component and maturity trait in sunflower (Helianthus annuus L.). Proceedings 12th International Sunflower Conference, Noisad, Yugoslavia. 489-493.
به نژادی گیاهان زراعی و باغی
دوره 4، شماره 1
خرداد 1398
صفحه 201-213

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار