وراثت پذیری صفات عملکردی و مرفولوژیکی همگروه های مرزه رشینگری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه کشاورزی، پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه کشاورزی، پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 دانشیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

گیاه مرزه رشینگری متعلق به خانوادهی نعناعیان یکی از گونه های مرزه انحصاری ایران است که به دلیل داشتن کارواکرول بالا در اسانس در صنایع دارویی استفاده آن رو به گسترش می باشد. برنامه اهلی سازی و اصلاح رقم مناسب از این گیاه جهت کشت از چند سال پیش در ایران آغاز شده است. در غربالگری اولیه 1200 جمعیت از 12 رویشگاه و کشت در شرایط محیطی یکسان، نهایتا تعداد 58 همگروه برتر از این گیاه شناسایی شدند. در این تحقیق، نتاج نیمه خواهری از تلاقی پلی کراس همگروه های برتر تهیه و جهت ارزیابی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با شش تکرار کشت شدند. صفات سطح مقطع بوته، ارتفاع گیاه، تعداد شاخهاصلی، تعداد شاخه فرعی،طول و عرض برگ، وزن تر و خشک بوته، وزن خشک برگ و گل، درصد اسانس و عملکرد اسانس در مرحله گلدهی کامل اندازهگیری شدند. وراثتپذیری خصوصی براساس تک بوته (H1) و میانگین خانواده (H2)، واریانس افزایشی و قابلیت ترکیبپذیری برای هر صفت محاسبه گردید. میزان وراثتپذیری خصوصی برای صفات سطح مقطع، ارتفاع و تعداد شاخه اصلی بیشترین و برای صفت تعداد شاخه فرعی کمترین بودند. واریانس افزایشی برای صفات سطح مقطع، تعداد شاخه اصلی، وزن تر، وزن خشک، وزن برگ و گل و ارتفاع گیاه معنیداربود. با گزینش 20 درصد از خانوادههای ناتنی برای صفت عملکرد اسانس بر اساس قابلیت ترکیبعمومی، به ترتیب خانوادههای F27، Z12، Z37، F14، E59 ، E37، Z26،Z28، K56 و G27 را می توانبه عنوان والدین مناسب جهت تولید واریته سنتتیک انتخاب نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The heritability of yield and morphological traits of clones Satureja rechingeri Jamzad

نویسندگان [English]

  • Eghlima Ghasem 1
  • Javad Hadian 2
  • Ali reza Motallebi Azar 3
1 M.Sc. Student, Department of Agriculture, Medicinal Plants and Drugs Research Institute, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Agriculture, Medicinal Plants and Drugs Research Institute, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Department of Horticultural Science, Faculty of Agriculture, Tabriz University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Satureja rechingeri, belonging to the family Lamiaceae, has been recently used in the pharmaceutical industry due to its high level of carvacrol in the essential oil. The domestication and breeding of suitable S. rechingeri variety has been started since few years ago in Iran. The initial screening of natural populations, grown in the same environment, was performed and 58 talent clones were selected. In the present study, half-sib (HS) progenies of the 58 parent clones were obtained by polycross and were evaluated in a randomized complete block design (RCBD) with six replications. Different production biological traits as plant height, main branches number, lateral branches number, leaf width and length, fresh and dry weight, dry weight of leaves and flowers and essential oil content and yield were evaluated at full flowering stage. Narrow sense heritability values based on measurement at the individual plant level (H1) and based on plot mean (H2), additive variance and general combining ability were calculated for each trait. Highest narrow sense heritability was observed for plant diameter, plant height and main branches number while lowest value was obtained for the number of lateral branches. Additive variance was significant for main branch number, fresh weight, and dry weight, weight of leaves and flowers and plant height. By selection of 20 percent of the half-sib families, based on general combining ability for essential oil yield, families of F27, Z12, Z37, F14, E59, E37, Z26, Z28, K56 and G27 clones can be selected as parents of a synthetic variety.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Satureja rechingeri
  • Breeding
  • Polycross
  • combining ability
  • Additive variance
  • heritability
1 . ابراهمیان م، مجیدی م و میرلوحی آ (1391) ارزیابی کلونی و تخمین قرابت ژنتیکی ژنوتیپهای فسکیوی بلند ( Festuca arundinacea Schreb.). پژوهشهای تولید گیاهی. 19(3): 91-108.
2 . پرکان س (1390) اهلی کردن گونههای دارویی مرزه خوزستانی و مرزه رشینگری: بررسی روابط ژنتیکی و رژیمهایی تغذیهای. دانشگاه شهید بهشتی، تهران. پایان­نامه کارشناسی ارشد.
3 . تورچی م، اهریزاد س، مقدم م، اعتدالی ف و طباطباءوکیلی ح (1386) برآورد پارامترهای ژنتیکی و ترکیبپذیری عمومی تودههای بومی اسپرس از نظر عملکرد علوفه. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی.11(40): 213-222.
4 . جم­زاد ز (1388) آویشن­ها و مرزه­های ایران. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگل­ها و مراتع کشور. 171 ص.
5 . فارسی م و باقری ع ر (1387) اصول اصلاح نباتات. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
6 . کرمی ع (1392) ارزیابی تنوع ژنتیکی گیاه دارویی مرزه رشینگری با استفاده از نشانگرهای ISSR. دانشگاه شهید بهشتی، تهران. پایان­نامه کارشناسی ارشد.
7 . محمدی ر، خیام نکویی م، مجیدی م و میرلوحی آ (1390) وراثت­پذیری عملکرد و صفات مرتبط با تولید در ژنوتیپهای بروم گراس نرم (Bromus inermis). علوم گیاهان زراعی ایران. 42(1): 189-183.
8 . مسیحا س، مقدم م و مطلبی‌آذر ع (1389) اصلاح سبزی­ها. انتشارات دانشگاه تبریز. ص 193.
9 . منیریفر ح (1389) آزمون نتاج ناتنی برای گزینش والدین مناسب برای تولید واریته ساختگی یونجه. علوم زراعی ایران. 12(1): 75-66.
10 . منیریفر ح، ولی­زاده م، مقدم م و رحیم­زاده ف (1383) وراثتپذیری عملکرد و صفات مورفولوژیکی در ژرمپلاسمهای یونجههای ایرانی. پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی. 62: 102-96.
11 . هادیان ج (1387) بررسی تنوع ژنتیکی گونه­های مرزه بومی ایران. دانشگاه تهران، کرج. رساله دکتری.
 
12 . Berdahl JD and Barker RE (1997) Clonal and open pollinated progeny testing in an intermediate wheatgrass population. Crop Sciences. 37: 1751-1754.
13 . De-Araujo MRA and Coulman BE (2002) Genetic variation, heritability andprogeny testing in meadow bromagrass. Plant Breeding. 121: 417-427.
14 . Hallauer AR and Miranda JB (1981) Quantitative Genetics in Maize Breeding. Iowa State University Press, Ames, Iowa.
15 . Hassiotisa CN, Tarantilis PA, Daferera D and Polissiou MG (2010) Etherio, a new variety of Lavandula angustifolia with improved essential oil production and composition from natural selected genotypes. Industrial Crops and Products. 32: 77-82.
16 . Hadian J, Esmaeili H, Nadjafi F and Khadivi-Khub A (2014) Essential oil characterization of Satureja rechingeri in Iran. Industrial Crops and Products. 61: 403-409.
17 . Hadian J, Karami A, Azizi A and Khadivi-Khub A (2014) Ubiquitous genetic diversity among and within wild populations of Satureja rechingeri assessed with ISSR markers. Plant Systematics and Evolution. 301: 923-930.
18 . Heuberger H (2010) Cultivation and breeding of Chinese medicinal plant in Germany. Planta Medica. 76: 1956-1962.
19 . Hill J RR (1983) Hetrosis in population across of alfalfa. Crop Sciences. 23: 48-50.
20 . Monirifar H, Valizadeh M, Moghaddam M and Khoie FR (2000) The effects of seedling selection on mature plant traits in alfalfa (Medicago sativa L.). Turkish Journal of Field Crops. 1: 16-21.
21 . Nguyen HT and Sleper DA (1983) Theory and application of half-sib matings in forage breeding. Theoretical and Applied Genetics. 64: 187-196.
22 . Renato M, De-Araujo A and Coulman B (2004) Genetic variation and correlation of agronomic traits in meadow bromegrass (Bromus riparius Rehm) clones. Ciência Rural. 34: 505-510.