تجزیۀ ژنتیکی عملکرد دانه و اجزای آن با استفاده از روش دی آلل در ژنوتیپ های گندم نان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی پژوهشی، بخش اصلاح و تهیۀ نهال و بذر، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران، ایران

2 استاد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکدۀ علوم و مهندسی کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

3 استاد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکدۀ بوتانیک، دانشگاه ملی باکو، باکو، جمهوری آذربایجان

4 استادیار بخش تحقیقات ذرت و گیاهان علوفه ‏ای، مؤسسۀ اصلاح و تهیۀ نهال و بذر، کرج، ایران

چکیده

به‌منظور برآورد اجزای ژنتیکی عملکرد و اجزای عملکرد دانه در ژنوتیپ‏های گندم نان به روش تلاقی دی‏آلل، آزمایشی در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با 3 تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران، در پاییز 1391 اجرا شد. 7 والد شامل گاسپارد، چمران، WS-82-9, DN-11, M86-4, M86-6 و M86-12 به همراه 21 هیبرید حاصل، بررسی شد. صفات ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزاردانه، عملکرد دانه در بوته، طول پدانکل، تعداد گلچه‏های عقیم و تعداد روز تا گل‌دهی ارزیابی شدند. نتایج تجزیۀ واریانس اختلاف معنا‏داری را بین ژنوتیپ‏ها نشان داد. مدل جینکز‌ـ هیمن صادق‌بودن مدل را تنها برای صفات وزن هزاردانه و عملکرد دانه در بوته نشان داد. با تجزیۀ گرافیکی صفات معلوم شد که طول پدانکل، ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله و وزن هزاردانه تحت کنترل اثر غالبیت ناقص ژن‏ها بود‌ و سایر صفات تحت کنترل اثر فوق غالبیت ژن‏ها قرار گرفت. تجزیۀ ترکیب‏پذیری عمومی در لاین WS-82-9 بیانگر مقدار زیاد (gi) برای صفات ارتفاع بوته، عملکرد دانه در بوته، وزن هزاردانه، طول پدانکل و صفت تعداد دانه در سنبله بود. همچنین لاین DN-11 و رقم چمران برای صفت وزن هزاردانه مقدار زیادی‌ (gi) داشتند. بنابراین، می‏توان از این والدها در برنامه‏های اصلاحی برای تولید ارقام پرمحصول در گندم نان استفاده کرد. دورگ‏های 2 × 1 و 3 × 5 بیانگر مقادیر زیاد (sij) برای صفات تعداد دانه در سنبله و وزن هزاردانه بودند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Genetic analysis of yield its component in bread wheat using by diallel cross

نویسندگان [English]

  • Hasan Abdi 1
  • MohamMad Reza Bihamta 2
  • Ebrahim Azizov 3
  • Rajab Chogan 4
1 Research Instructor, Department of Seed and Plant Improvement, Agricultural and Natural Resources Research Center of Tehran Province
2 Professor, Department of Agronomy, College of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran, Karaj - Iran
3 Professor, Department of Agronomy, College Botanic, National University of Baku, Azerbaijan - Azerbaijan
4 Assistant Professor, Department of Corn and Forage Plants Division, Seed and Plant Improvement Institute, Karaj, Iran - Iran
چکیده [English]

A partial set of diallel crosses conducted among seven bread wheat genotypes contain (Gasspard,M86-4,M86-6,DN-11,WS82-9 and M86-12) along with 21 hybrid, based on randomized complete block design(RCBD) with three replication were evaluated. The experiment was accomplished in a research field of agriculture and natural research center of Tehran Province in 2012-2013 in order to study genetic analysis of yield and some related traits like, grain number spike-1, plant height, grain yield, , kernel weight-1, peduncle length-1 non -fertile floret, and day to flowering. Significant (p≤0.0l) differences were observed among genotypes for all the studied traits. The fitness of an additive-dominance model was accompanying for traits like: kernel weight, grain yield. However, for the remaining trait, when one parent was excluded, the assumptions were fulfill. Based on the estimates of average degree of dominance and result of graphical analysis gene action for the, plant height, kernel weight and number of non -fertile floret in the spike was partial dominance, while days to heading and grain yield were controlled by over dominance gen action. Broad -sense heritability estimates ranged from 51 Percent for grain yield to 75 Percent for days to heading. Narrows- sense heritability estimates ranged from 28 Percent for (grain yield to 48 Percent for grain number. Spike-1. The WS82-9 had the highest GCA effects for, grain yield, , kernel weight plant height and peduncle length and the DN-11 line and Chamran cultivar had the highest positive and significant differences for the number of grain spike-1 and kernel weight respectively. So this parents can be used for identifications and introduction of new bread wheat varieties in breeding programs. The hybridization of the 2 × 1 and 3 × 5 showed the highest values (sij) for number of grains per spike-1 and kernel weight-1 (yield two important components) respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gen effect
  • GCA
  • heritability
  • bread wheat

مراجع

1. طالعی ع (1375) «بررسی میزان ترکیب‏پذیری و هتروزیس در ارقام گندم نان به روش دورگ‏گیری دی‏آلل». علوم کشاورزی ایران. 27(2): 67‌ـ 75.
2. Abdul Rehman Rashid M, Salam Khan A and I ftikhar R (2012) Genetic Studies for Yield and Yield Related Parameters in Bread Wheat. American-Eurasian Journal of Agricultural and Environmental Sciences. 12(12): 1579-1583.
3. Ağüstü N (2008) Genetic analysis of grain yield per spike and some agronomic traits in diallel crosses of bread wheat (Triticum aestivum L.). Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 32: 249-258.
4. Budak N (2001) Genetic analysis of certain quantitative traits in the f2 generation of a 8 × 8 diallel of durum wheat population. Turkish Journal Field Crops. 38: 63-7.
5. Faroog J, Imran H, Akhtar s, Nausher wan IK and Ghulam A (2006) Combining ability for yield and its components in breed wheat (Triticm astivum L.). Journal of Agricultural and Social Sciences. 4: 207-211.
6. Farshadfar E (1998) Application of Biometrical Genetics in plant beeding. Volume I. Tagh Bostan Press. Pp. 528. (in Persian).
7. Hayman BI (1954a) The analysis of variance of diallel crosses. Biometrics.10: 235-2544.                                                         
8. Hayman BI (1954b) The theory and analysis of diallel crosses. Genetics. 39: 789-809.
9. Hasni M, Saeidi G and Rezai SA (2006) Estimation of genetics Parameters and combining ability for grain yield and yield components in bread wheat. Agricultural and Natural Resources Science and Technology. 9(1): 157-170 (In Persian).
10. Heidare BA, Rezai M and Mirmohammadi Maibody A (2006) Diallel analysis for the estimation of genetic parameters for grain yield and grain yield components in bread Wheat. Journal Science and Technology Agricultural and Natural Resources: 121-139 (In Persian with English Abstract).
11. Jinks GL and Hayman I (1953) The analysis of diallel crosses Maize Genetics cooperation. News Letter. 27: 48-54.
12. JoshiSK, Sharma SN, Sigh DL and Sain, RS (2004) Combining ability in the F1 and F2 generations of diallel cross in hexaploid wheat (Triticum aestivum L.) Hereditas. 141(2): 115-121.
13. Kant LV, Mani P and Gupta HS (2001) Winter x spring wheat hybridization- A promising avenue for yield enhancement. Plant Breed. 120: 255-258.
14. Khan AS and Habib I (2003) Gene action in five parent diallel cross of spring wheat (Triticum aestivum L.) Pakistan Journal Biology Science. 6: 1945-1948.
15. Mather J and Jinks JL (1982) Biometrical Genetics d). Chapman and Hall, London, UK.
16. Rahim MA, Salam A, Saeed A and Shakeel A (2006) Combining ability for flag leaf area, yield and yield components in breed wheat. Journal of Agricultural Research. 44(3): 173-180.
17. Singh HS, Sharma N and Sain RS (2004) Combining ability for some quantitative characters in (Triticam aestivam L. Theu). Crop Science. 45: 68-72.
18. Singh RK and Chaudhary BD (1995) Biomerical methods in quantitative genetic analysis. Kalayani Publisher NewDelhi-Ludhiana, Indidia. Pp. 303.
19. Tilman D, Cassman KG, Matson PA, Naylor R and Polasky S (2002) Agricultural Sustainability and intensive production practices. Nature. 418: 671-677.
20. Topal AC, Aydin N, Akgan C and Bahaoglu N (2004) Diallel cross analysis in durum wheat: Identification of best parents for some kernel physical features field Crops Research. 82: 1-12.
21. Yao JG, Yao x, Yang C, Qian and Wang S (2004) Analysis on the combining ability and heritability of the spike character sin wheat. Acta Agriculture Shanghai. 20: 32-38.
22. Zhang Y, Kang MS and Lamky RK (2005) DIALLEL-SAS05: A Comprehensive Program for Griffing’s and Gardner –Eberhart Analyses. Agronomy. 97: 1097-1106.
به نژادی گیاهان زراعی و باغی
دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 2
پاییز و زمستان
مهر 1393
صفحه 199-212

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار