مقایسه عملکرد و سایر صفات زراعی در ژنوتیپ های گندم دوروم در منطقۀ اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، گروه زراعت، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان‌، ایران

2 استادیار، گروه زراعت، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

3 دانشیار، بخش گیاه‏پزشکی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی برخی صفات مهم گندم دوروم، 18 لاین به همراه 2 شاهد (گندم دوروم ’دنا‘ و گندم نان ’پارسی‘)، در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با 3 تکرار و در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان طی‌ سال‌های زراعی 1390‌ـ 1391 کشت و ‌مقایسه شدند. نتایج تجزیۀ واریانس تفاوت معنا‌‏داری برای صفات وزن هزاردانه، تاریخ رسیدن و تعداد روز تا ظهور 50 درصد سنبله، در بین ژنوتیپ‏ها نشان داد. تأثیرات سال و ژنوتیپ × سال برای عملکرد معنا‏دار نشد که این امر نشان‏دهندۀ تشابه نسبی سال‏ها و وجودنداشتن اثر متقابل ژنوتیپ در سال است. به عبارت دیگر، ژنوتیپ‏ها در سال‏های مختلف مشابه عمل کرده‏اند. نتایج تجزیۀ خوشه‏ای، لاین‏ها را در 3 گروه عمده قرار داد که لاین‏های گروه دوم عملکرد بالایی داشتند. لاین شمارۀ 6 (SOMAT_4/INTER_8//KUCUK) در ‌صفت‌های وزن هزاردانه و ارتفاع بوته بالاترین میانگین‏ها را داشت. این لاین در تجزیۀ خوشه‏ای در فاصلۀ زیادی نسبت به سایر لاین‏ها قرار گرفت. با استفاده از روش تجزیه به عامل‏ها مشخص شد، 2 عامل بیش از 67 درصد واریانس بین لاین‏ها را توجیه کردند. صفت‏های وزن هزاردانه و ارتفاع بوته مهم‌ترین صفات در ایجاد تنوع بین لاین‏ها بودند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of some advanced lines of durum wheat using several important traits at Isfahan station

نویسندگان [English]

  • Samira Aghaei 1
  • Enaiatallah Tohidi-Nejad 2
  • Mehdi Nasr-Esfahani 3
1 M.Sc., Department of Agronomy, Faculty of Agriculture, Shahid Bahonar University of Kerman
2 Assistant Professor, Department of Agronomy, Faculty of Agriculture, Shahid Bahonar University of Kerman
3 Associate Professor, Section of Plant Protection, Isfahan Center for Research of Agricultural Science and Natural Resources
چکیده [English]

In order to evaluate some morphological traits of durum wheat genotypes, 18 elite lines selected from advanced regional durum wheat yield trials. These materials along, with two checks Dena (durum wheat) and Parsi (Bread wheat) were examined using RCB design with three replications at Isfahan research station in two consecutive cropping season. During the cropping season some trials such as the days to heading, days to maturity, plant height, and grain yield were measured and recorded. Analysis of variance showed that 1000 kernel weight, days to 50 percent heading and days to maturity in lines were significant. Effects of year and year × line were not significant for grain yield that indicated good yield stability for these lines. Cluster analysis indices the 20 genotypes separated into three groups, group III had the high grain yield. Number six line had the highest mean for the plant length and thousand kernel weight in comparison to the majority of the other lines. This line was separated from other lines in the dendrogram. Our factor analysis (FA) indicated that the first two factors account for more than 67% of the total variation. The most important traits that created this variation were seed weight and plant height.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cluster Analysis
  • factor analysis
  • Grain yield
  • Quantitative traits
  • Year × genotype
1. آذرمگین س، کاظمی اربط ح و زینلی ح (1389) «تنوع صفات فنولوژیکی و مورفولوژیک در برخی از لاین‏های امیدبخش گندم». علوم کشاورزی. 13(4): 28‌ـ 36.
2. پژومند م (1379) بررسی ارقام گندم در آزمایشات مقایسۀ عملکرد در ایستگاه زرقان. گزارش نهایی تحقیقات غلات. سازمان تحقیقات آموزش و کشاروزی شیراز، ایران. ص 69.
3. حاجی محمد‌علی جهرمی م، خدارحمی م، محمدی ع و صادق قول مقدم ر (1389) «تجزیه و تحلیل انعطاف‏پذیری فنوتیپی ژنوتیپ‏های امیدبخش گندم دوروم در اقلیم گرم و خشک جنوب ایران». زراعت و اصلاح نباتات. 6(3): 61‌ـ 70.
4. قنبری ا، شمس‏پور ش، فرامرزی ع و فربودی م (1388) «ارزیابی عملکرد لاین‏های پیشرفتۀ گندم دوروم و گندم نان دیم در منطقۀ کندوان شهرستان میانه». دانش نوین کشاورزی. 14(5): 37‌ـ 46.
5. قندی ا، صادقی د و درچه‏ای م ع (1383) طرح بررسی ژنوتیپ‏های امیدبخش گندم در آزمایشات مناطق معتدل کشور. طرح گزارش پژوهشی، بخش تحقیقات غلات، مؤسسۀ تحقیقات اصلاح و تهیۀ نهال و بذر، اصفهان، ایران، 65 ص.
6. محمدی ع، مجیدی ا، بی‏همتا م و حیدری شریف‏آباد ح (1385) «ارزیابی تنش خشکی بر روی خصوصیات زراعی و مورفولوژیک در تعدادی از ارقام گندم». پژوهشوسازندگیدرزراعتوباغبانی. 73: 84‌ـ 192.
7. نقدی‏پور آ، خدارحمی م، پورشهبازی ع و اسماعیل‏زاده م (1390) «تجزیه به عامل‏ها برای عملکرد دانه و سایر خصوصیات گندم دوروم». زراعتواصلاحنباتات. 7(1): 84‌ـ 96.
8. یزدی صمدی ب و عبدمیشانی س (1370) اصلاحنباتاتزراعی. مرکز نشر دانشگاهی. ص 298.
9. Almansouri M, Kinet JM and Lutts S (2001) Effect of salt and osmotic stresses on germination in durum wheat (Triticum durum Desf.). Plant and Soil. 231(2): 243-254.
10. Cooper JC B (1983) Factor analysis. An overview. American Statistical. 37: 141-147.
11. Fabrigar LR, Wegener DT, MacCallum RC and Strahan EJ (1999) Evaluating the use of exploratory factor analysis in psychological research. Psychological Methods. 4: 272-299.
12. Reeves TG, Rajaram S, Ginkel MV, Trethowan R, Braun HJ and Cassaday K (1999) New Wheats for a Secure, Sustainable Future. Mexico D. F., CIMMYT.
13. Richards RA (1996) Defining selection criteria improve yield under drought. Plant Growth Regulation. 20: 157-166.
14. Van Beuningen LT and Busch RH (1997) Genetic diversity among North American spring wheat cultivars: I., Analysis of the coefficient of parentage matrix. Crop Science. 37: 570-579.
15. Aghaee SarbazeMand Amini A (2011) Genetic variability for agronomy traits in bread wheat genotype collection of Iran. Seed and Plant. 27: 581-599.
16. Bartlett MS (1937) Properties of sufficiency and statistical tests. Proceedings of the Royal Society of London. Series A, Mathematical and Physical Sciences. Pp. 268-282.
17. Mardia KV, Kent JT and Bibby JM (1979) Multivariate analysis. Academic press.
18. Lawley DN and Maxwell AE (1971) Factor analysis as a statistical method.